بررسی ویژگیهای ضد باکتریایی وآنتی اکسیدانی عصارههای مختلف اندامهای دو گیاه گاوزبان ایتالیایی و قیچ لوبیایی

علم شناسایی و استفاده از گیاهان دارویی به قدمت عمر انسان است. بشر هنگامی که از گیاهان به عنوان غذا استفاده میکرد، متوجه برخی از اثرات ویژه از جمله اثر درمانی یا اثر سمی آنها شد. سپس این اطلاعات از نسلی به نسل دیگر انتقال یافتند. یکی از مشکلات مهم که همواره انسان با آن دست به گریبان بوده بیماری های میکروبی است و مقاومت میکروبی در برابر آنتی بیوتیک ها از موضوعات مهمی است که در درمان بیماری های عفونی رو به افزایش است. عوارض آنتی بیوتیک ها را نیز می توان به این مشکلات اضافه کرد. وجود این مشکلات باعث تداوم تحقیقات در جهت یافتن ترکیبات ضد میکروبی جدید و موثر بالاخص بامنشاء گیاهی گردیده است. گاوزبان ایتالیایی (italicum echium) که از خانواده boraginaceae است، گیاهی علفی، معطر و دو ساله با ساقه قائم با ارتفاع 40-100 سانتیمتر و پوشیده از کرک های خاردار مشخص میباشد. این خانواده شامل حدود 100 جنس و بیش از 2000 گونه میباشد. قیچ لوبیایی (zygophyllum fabago)گیاهی علفی، چند ساله و بدون کرک است که متعلق به خانواده zygophyllaceae میباشد. این تیره گیاهی شامل 25 جنس و 240 گونه است. گیاهان این خانواده بهصورت علفی چند ساله، درختچهای و بوتهای هستند. در این تحقیق پس از جمعآوری گیاهان از مناطق شناسایی شده، اندامهای مختلف بوته جداسازی، شسته و زیر سایه خشک شد. سپس عصارههای آبی، هیدروالکلی و اتانولی اندامهای هردوگیاه به روش خیساندن تهیه شد و با کاغذ واتمن صاف شد. سپس با سانتریفیوژ نمودن عصاره و تبخیر حلال با دستگاه روتاری، عصارهای شفاف بدست آمد. اثر ضد باکتریایی عصارههای مختلف هر اندام به روش انتشار دیسک در آگار بر روی 10 باکتری بیماریزای انسانی بررسی شد. آنتیبیوتیکهای استرپتومایسین و کانامایسین به طور جداگانه به عنوان گروههای کنترل مثبت در این آزمایش منظور گردیدند. نتایج تست ضدباکتریایی نشان داد که هر دو گونه دارای اثرات ضدباکتریایی قابل توجهی علیه بیشتر باکتری های بیماریزای انسانی به خصوص باکتری باسیلوس سرئوس بودند. در این تحقیق حساسیت باکتریهای گرم مثبت در تمامی اندامهای گیاهان، بیشتراز باکتریهای گرم منفی بود. در تمامی موارد و در تمام اندامها، با افزایش غلظت عصارههای گیاهی اثر ضد باکتریایی نیز افزایش یافته است. همچنین نتایج نشان داد که برگ گیاه قیچ لوبیایی و ریشه گاوزبان ایتالیایی بیشترین اثر ضد باکتریایی را داشته اند. برای بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی، پس از تهیه عصاره اتانولی، میزان فنول کل و فلاونوئید کل سنجیده شدند. اندازه گیری فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی با روش dpph انجام شد. میزان ic50 عصاره در محدوده 1/0-2/0 میلیگرم بر میلی لیتر بود. با مقایسه میانگین درصد مهار dpph بافتهای گیاهی در غلظت یک میلی گرم بر میلی لیتر، مشخص شد که عصاره ریشه گاوزبان ایتالیایی و اسید آسکوربیک از نظر درصد مهار dpph، در بالاترین سطح قرار گرفتند. کمترین میزان مهار رادیکال آزاد درعصاره غلاف بذر قیچ لوبیایی مشاهده شد. محتوای فنل کل نمونه ها( بر اساس روش فولین سیو کالتو) در محدوه 94/97- 94/249 میلیگرم اسید گالیک بر گرم وزن خشک و محتوای فلاونوئید کل برای بافتها(بر اساس روش نور سنجی کلرید آمونیوم )در محدوده بین13/3- 8/7 میلیگرم کوئرسیتین بر گرم وزن خشک قرار داشت. بر این اساس میتوان به این نتیجه رسید که عصاره این گیاهان نیز میتوانند بهعنوان جایگزین مناسبی برای سایر آنتی اکسیدانهای تجاری باشند.